رُستَمزایی یا رُستَمینه یک نوع زایمان غیرطبیعی است که در آن نوزاد با ایجاد برشی در دیواره شکم و رحم مادر خارج میگردد. در شرایط ویژهای که زن باردار به دلایل پزشکی توانایی یک زایمان طبیعی را نداشته باشد از روش سزارین که نوعی عمل جراحی است استفاده میشود تا زایمان میسر گردد.
وجود داستانی در شاهنامهٔ فردوسی مشخص میسازد که این شیوهٔ زایمان (رُستَمزایی یا رُستَمینه) در ایران قدمتی هزاران ساله دارد. در شاهنامهٔ فردوسی، هنگامی که رودابه، همسر زال و مادر رستم قصد زایمان و به دنیا آوردن رستم را دارد به علت درشتی هیکل رستم با مشکل مواجه شده و درد بسیاری را متحمل میشود.
زال برای حل این مشکل و نجات جان همسر و فرزندش از سیمرغ کمک میخواهد و این پرندهٔ افسانهای روشی که امروز به سزارین شهرت دارد را به زال آموزش میدهد.
در فرهنگ ایران این عمل نخستین بار برای زایش رستم انجام شده و ریشهٔ نام «رستمزایی» یا «رستمانه» از آن داستان است.
از شاهنامهٔ فردوسی:
بیامد یکی موبد چیره دست ** همان ماهرخ را به می کرد مست
شکافید بی رنج پهلوی ماه ** بتابید مر بچه را سرزراه
چنان بی گزندش برون آورید ** که کس در جهان این شگفتی ندید
مسئله مهم دیگر مست نمودن رودابه و ایجاد نوعی بی حسی است. با سپاس.